سوال :.ایا همه احادیث و مطالب کتاب اصول کافی معتبر است ؟
پاسخ :
مرحوم شیخ کلینی ؛ اقدم ، اوثق و بلاتردید از ائمه حدیث و اعظم المحدثین تاریخ شیعه است .
نجاشی در شأن او می‌گوید :
شیخ أصحابنا فی وقته بالری ووجههم ، وکان أوثق الناس فی الحدیث ، وأثبتهم .
رجال النجاشی ، النجاشی ، ص 377 .
شیخ طوسی هم در یک کتابش تعبیرش از کلینی این است که :
رجال الطوسی ، الشیخ الطوسی ، ص 439 .
در کتاب دیگرش تعبیرش این است که :
الفهرست ، الشیخ الطوسی ، ص 210 .
و اما کتاب کافی ، بلاتردید در نزد تمامی علمای شیعه ، متقن‌ترین کتاب حدیثی تاریخ شیعه است .
شیخ مفید با آن عظمت و مقام و با آن قرب و منزلت ، تعبیرش در مورد کتاب کافی این است که این کتاب ، از برترین کتاب‌های شیعه است که بیشترین فایده را می‌توان از آن برد .
الکافی ، وهو من أجل کتب الشیعة وأکثرها فائدة " .
( تصحیح اعتقادات الإمامیة ، الشیخ المفید ، ص 70 ) .
شهید اول که رکن ارکان فقه است ، عبارتش این است که در مذهب شیعه کتابی به مانند کافی نوشته نشده است .
( شرح اللمعة ، الشهید الثانی ، ج 1 ، ص 48 ) .
محقق علی بن عبد العالی محقق ثانی ، باز همین تعبیر را در بار? کتاب کافی دارد .
وقال المحقق علی بن عبد العالی الکرکی فی إجازته للقاضی صفی الدین عیسی : " الکتاب الکبیر فی الحدیث ، المسمی بالکافی ، الذی لم یعمل مثله . . . وقد جمع هذا الکتاب من الأحادیث الشرعیة ، والأسرار الدینیة ، مالا یوجد فی غیره" .
( الکافی ، الشیخ الکلینی ، ج 1 ، ص المقدمة 27 ) .
اما با هم? این توضیحات ، هیچ یک از علمای شیعه تا کنون ادعا نکرده‌اند که تمام روایات کافی ، صحیح السند و قطعاً صادر از معصوم است ؛ زیرا هر چند مرحوم کلینی مقام ارجمندی داشته و برترین محدث تاریخ شیعه است ؛ اما معصوم از خطا و اشتباه نبوده است . و نداشتن این ویژگی باعث شده است که برخی از روایات معدود و انگشت شمار آن کتاب شریف از نظر سندی تمام نباشد . و این امری است طبیعی و مطابق با عقل و برهان .
و خود مرحوم شیخ کلینی هم مدعی نیست که تمامی روایاتی که در کافی جمع کرده است ، صحیح است .
اما این که این کتاب را امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف دیده و تأیید کرده باشد ؛ چنانچه مشهور شده است که امام زمان علیه السلام در بار? کتاب کافی فرموده باشند :
الکافی کاف لشیعتنا
هیچ سند و مدرک معتبری ندارد .
مرحوم میرزای نوری رضوان الله تعالی علیه در این باره می‌فرماید :
وانه قال عنه : ( ان هذا کاف لشیعتنا ) فبین انه لا أصل له ولا أثر فی مؤلفات أصحابنا ، ولم تأت به روایة قط لا صحیحة ولا ضعیفة .
خاتمة المستدرک - المیرزا النوری - ج 1 - ص مقدمة التحقیق 39
این گفته‌اند که امام فرموه باشد : « ان هذا کاف لشیعتنا » اصل و اساسی ندارد و اثری از این روایت در کتاب‌های علمای شیعه دیده نمی‌شود . و نیز هیچ روایتی ، نه صحیح و نه ضعیف در این باره وارد نشده است ... .
واضح است که اگر چنین روایتی از امام زمان صادر شده بود ، بعد از آن دیگر علمای شیعه حق نوشتن کتاب را نداشتند ؛ چون این جمله ، تمامی کتاب‌های بعد را باطل اعلام می‌کند ؛ از این رو وقتی علمای سلف ؛ مثل شیخ صدوق که تقریباً همزمان با کلینی بوده و نیز شیخ مفید ، شیخ طوسی و ... به این نقل اعتماد نکرده و کتاب‌های فراوانی نوشته‌اند ، ما چگونه می‌توانیم به این جمله اعتماد کنیم .
بقیه علمای شیعه نیز از این مطلب به صورت مفصل جواب داده‌اند که فکر می‌کنم همین اندازه کافی باشد
